Bagaimana Buih Pemadam Api Berfungsi: Sains di Sebalik Gelembung

Apa Sebenarnya Berlaku Bila Buih Menyentuh Api?

Apabila kita memikirkan tentang pemadaman kebakaran, kebanyakan orang akan membayangkan air yang disembur dari hos bomba. Namun, hakikatnya air sahaja tidak mencukupi untuk semua jenis kebakaran.

Dalam persekitaran industri, stor minyak, atau lapangan terbang, buih pemadam api (fire fighting foam) merupakan “wira sebenar” dalam sistem pemadaman kebakaran.
Buih ini bukan sekadar menyejukkan api, tetapi juga membentuk lapisan pelindung yang menutup oksigen, sekali gus menghalang api daripada menyala semula.

Mari kita fahami sains di sebalik gelembung buih dan mengapa ia menjadi elemen penting dalam sistem perlindungan kebakaran moden.

1. Apa Itu Buih Pemadam Api?

Buih pemadam api ialah campuran stabil antara pekat buih (foam concentrate), air, dan udara yang menghasilkan lapisan gelembung.
Tidak seperti air yang boleh menyebarkan cecair mudah terbakar, buih ini terapung di atas permukaan bahan api dan menutup lapisan udara supaya api tidak mendapat oksigen.

Ia digunakan secara meluas di kawasan berisiko tinggi seperti:

Loji minyak dan gas
Lapangan terbang dan hangar pesawat
Kilang kimia
Tangki penyimpanan bahan bakar
Pelabuhan dan kemudahan industri

Lapisan buih yang tebal ini menutup bahan api daripada udara dan haba, sekali gus menghentikan proses pembakaran.

2. Sains di Sebalik Gelembung

Rahsia keberkesanan buih pemadam api terletak pada tindakan kimia dan tegangan permukaannya.
Pekat buih mengandungi bahan aktif permukaan (surfactant) yang menurunkan tegangan air, membolehkan campuran merebak lebih cepat dan membentuk selaput buih yang stabil.

Apabila disembur, buih ini melaksanakan tiga fungsi utama:

Menutup api – menghalang oksigen daripada sampai ke bahan api.
Menyejukkan permukaan – mengurangkan suhu bahan yang terbakar.
Mengelakkan nyalaan semula – menutup wap bahan api supaya tidak keluar.

Dengan kata lain, setiap gelembung buih bertindak sebagai perisai, melindungi bahan daripada oksigen dan haba — dua komponen utama dalam segitiga api.

3. Jenis-Jenis Buih Pemadam Api

Terdapat beberapa jenis buih yang digunakan mengikut jenis kebakaran dan bahan mudah terbakar.

a. Aqueous Film-Forming Foam (AFFF)

Digunakan untuk kebakaran Kelas B (cecair mudah terbakar seperti petrol dan minyak jet).
AFFF membentuk lapisan filem nipis di atas permukaan bahan api untuk menutup wap dan menyejukkan kawasan kebakaran.

b. Alcohol-Resistant AFFF (AR-AFFF)

Diformulasikan khas untuk menangani bahan seperti alkohol dan pelarut polar yang boleh merosakkan buih biasa.
Ia membentuk membran pelindung yang lebih tahan terhadap bahan kimia.

c. Protein dan Fluoroprotein Foam

Dibuat daripada bahan semula jadi (protein), lebih mesra alam dan tahan haba — sesuai untuk tangki penyimpanan minyak dan kawasan industri berat.

d. High-Expansion Foam

Menghasilkan jumlah buih yang besar dengan sedikit pekat — digunakan untuk ruang tertutup seperti gudang, terowong, dan hangar kapal terbang.

4. Mengapa Buih Lebih Berkesan daripada Air

Walaupun air berkesan untuk kebakaran Kelas A (kayu, kain, kertas), ia boleh menjadi berbahaya untuk kebakaran bahan api atau elektrik.
Air boleh menyebarkan bahan bakar dan menyebabkan api merebak.

Sebaliknya, buih pemadam api:

Terapung di atas bahan api tanpa bercampur
Menghalang oksigen daripada menyokong pembakaran
Menyejukkan kawasan kebakaran dengan cepat
Mencegah nyalaan semula walaupun api sudah padam

Atas sebab ini, kontraktor kebakaran profesional sering mencadangkan penggunaan sistem pemadam api berbuih (foam fire suppression system) untuk kawasan industri atau penyimpanan bahan mudah terbakar.

5. Kepentingan Penyelenggaraan Sistem Buih

Sistem pemadam api berbuih perlu diselenggara secara berkala untuk memastikan keberkesanannya.
Pekat buih boleh merosot dari segi kualiti selepas beberapa tahun jika tidak diuji.

Langkah penyelenggaraan penting termasuk:

Ujian tahunan terhadap pekat buih dan sistem pencampuran (proportioning system)
Pemeriksaan muncung pelepasan dan pengesan haba
Servis oleh kontraktor kebakaran bertauliah
Pematuhan kepada NFPA 11 dan peraturan tempatan untuk Sijil Bomba

Penyelenggaraan yang konsisten memastikan sistem berfungsi sempurna semasa kecemasan dan mematuhi standard keselamatan.

Kesimpulan

Buih pemadam api bukan sekadar gelembung — ia adalah teknologi sains yang kompleks dan berkesan.
Dalam situasi di mana air tidak sesuai, seperti kebakaran minyak atau bahan kimia, buih memainkan peranan penting untuk memutuskan oksigen, menyejukkan haba, dan mencegah kebakaran berulang.

Dengan bantuan kontraktor kebakaran berpengalaman dan penyelenggaraan sistem yang betul, anda boleh memastikan bangunan, aset, dan nyawa sentiasa dilindungi.

Ingat: Gelembung buih mungkin ringan, tetapi kesannya terhadap keselamatan adalah luar biasa.

Untuk maklumat lanjut, hubungi kami di 03-7831 4791, layari aito.com.my, atau emel ke [email protected] hari ini.